Đầu tư chứng khoán là việc cá nhân, tổ chức mua các loại chứng khoán như cổ phiếu, trái phiếu của một công ty thông qua sàn chứng khoán. Vậy, có phải tất cả các công ty đều có thể phát hành chứng khoán? Điều kiện để công ty đó niêm yết sàn chứng khoán là gì?

“Lên sàn” chứng khoán là gì?

Để hiểu rõ khái niệm “lên sàn” chứng khoán, trước tiên cần phải phải hiểu sàn chứng khoán là gì?

Khoản 1 Điều 42 Luật Chứng khoán 2019 quy định:

“Điều 42. Tổ chức thị trường giao dịch chứng khoán

1. Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và công ty con được tổ chức thị trường giao dịch chứng khoán cho chứng khoán đủ điều kiện niêm yết; chứng khoán của doanh nghiệp nhà nước, công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ chuyển đổi thành công ty cổ phần; chứng khoán của các doanh nghiệp khác chưa đủ điều kiện niêm yết; chứng khoán của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; chứng khoán phái sinh và các loại chứng khoán khác theo quy định của Chính phủ.”

Theo quy định trên, sở giao dịch chứng khoán và các công ty con là đơn vị tổ chức các hoạt động giao dịch, mua bán chứng khoán, cung cấp các thông tin về thị trường chứng khoán.

Vì vậy, Sở giao dịch chứng khoán và các công ty con hay được biết đến với tên gọi là “sàn giao dịch chứng khoán”. Như vậy sàn chứng khoán ở đây chính là sở giao dịch chứng khoán.

Hiện nay có 02 sàn chứng khoán lớn là:

o Sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX);

o Sàn giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE).

Cũng theo như khoản 1 Điều 42 Luật Chứng khoán 2019, sàn giao dịch chứng khoán và công ty con tổ chức thị trường giao dịch cho chứng khoán đủ điều kiện niêm yết. Niêm yết chứng khoán là việc đưa các loại chứng khoán có đủ điều kiện niêm yết vào giao dịch trên hệ thống giao dịch cho chứng khoán niêm yết.

Hiểu đơn giản, công ty muốn chào bán chứng khoán ra công chúng thì phải được niêm yết trên các sàn giao dịch. Để được niêm yết trên các sàn giao dịch này thì công ty phải đáp ứng những điều kiện chào bán chứng khoán lần đầu ra công chứng theo quy định của Luật chứng khoán.

Như vậy “lên sàn” chứng khoán là hình thức mà một công ty lần đầu phát hành chứng khoán ra công chúng sau khi được các sở giao dịch chứng khoán (sàn chứng khoán) cho phép và tổ chức giao dịch.

Điều kiện để công ty "lên sàn" chứng khoán (Ảnh minh hoạ)

Điều kiện để một công ty được lên sàn chứng khoán

Như đã phân tích ở trên, lên sàn chứng khoán chính là việc chào bán chứng khoán lần đầu.

Khoản 1 Điều 15 Luật Chứng khoán 2019 quy định điều kiện để chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng:

o    Mức vốn điều lệ đã góp tại thời điểm đăng ký chào bán từ 30 tỷ đồng trở lên tính theo giá trị ghi trên sổ kế toán;

o    Hoạt động kinh doanh của 02 năm liên tục liền trước năm đăng ký chào bán phải có lãi, đồng thời không có lỗ lũy kế tính đến năm đăng ký chào bán;

o    Có phương án phát hành và phương án sử dụng vốn thu được từ đợt chào bán cổ phiếu được Đại hội đồng cổ đông thông qua;

o    Tối thiểu là 15% số cổ phiếu có quyền biểu quyết của tổ chức phát hành phải được bán cho ít nhất 100 nhà đầu tư không phải là cổ đông lớn; trường hợp vốn điều lệ của tổ chức phát hành từ 1.000 tỷ đồng trở lên, tỷ lệ tối thiểu là 10% số cổ phiếu có quyền biểu quyết của tổ chức phát hành;

o    Cổ đông lớn trước thời điểm chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng của tổ chức phát hành phải cam kết cùng nhau nắm giữ ít nhất 20% vốn điều lệ của tổ chức phát hành tối thiểu là 01 năm kể từ ngày kết thúc đợt chào bán;

o    Tổ chức phát hành không thuộc trường hợp đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc đã bị kết án về một trong các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế mà chưa được xóa án tích;

o    Có công ty chứng khoán tư vấn hồ sơ đăng ký chào bán cổ phiếu ra công chúng, trừ trường hợp tổ chức phát hành là công ty chứng khoán;

o    Có cam kết và phải thực hiện niêm yết hoặc đăng ký giao dịch cổ phiếu trên hệ thống giao dịch chứng khoán sau khi kết thúc đợt chào bán;

o    Tổ chức phát hành phải mở tài khoản phong tỏa nhận tiền mua cổ phiếu của đợt chào bán.

Tuy nhiên, cũng cần nói thêm, đây là quy định chung đối với một công ty muốn lên sàn chứng khoán. Bên cạnh đó, mỗi sàn chứng khoán có thể có những điều kiện riêng và chặt chẽ hơn.

Ví dụ: Sàn HOSE quy định vốn điều lệ của công ty thời điểm đăng ký chào bán là 120 tỷ, còn sàn HNX là 30 tỷ. Sàn HOSE còn yêu cầu công ty phải hoạt động ít nhất 02 năm dưới hình thức công ty cổ phần.

Như vậy, để một công ty lên sàn chứng khoán thì phải đáp ứng những điều kiện rất chặt chẽ của luật chứng khoán và cả quy định riêng của từng sàn.