Điều lệ công ty là văn bản nội bộ quan trọng, được coi như là một bản “Hiến pháp” của mỗi doanh nghiệp. Vậy đối với doanh nghiệp tư nhân chỉ có duy nhất chủ doanh nghiệp, liệu quá trình hoạt động có cần phải sử dụng Điều lệ công ty không?

Hiện nay, pháp luật không quy định cụ thể Điều lệ công ty là gì, song từ thực tiễn có thể hiểu, điều lệ công ty là một bản thỏa thuận giữa những người chủ sở hữu công ty với nhau, là sự cam kết, ràng buộc các thành viên trong quy định chung, thống nhất.

Theo Điều 24 Luật Doanh nghiệp 2020, Điều lệ công ty gồm: Điều lệ khi đăng ký doanh nghiệp và Điều lệ được sửa đổi, bổ sung trong quá trình hoạt động.

"Điều lệ của công ty có các nội dung chính sau đây:

a) Tên, địa chỉ trụ sở chính của công ty; tên, địa chỉ chi nhánh và văn phòng đại diện (nếu có);

b) Ngành, nghề kinh doanh;

c) Vốn điều lệ; tổng số cổ phần, loại cổ phần và mệnh giá từng loại cổ phần đối với công ty cổ phần;

d) Họ, tên, địa chỉ liên lạc, quốc tịch của thành viên hợp danh đối với công ty hợp danh; của chủ sở hữu công ty, thành viên đối với công ty trách nhiệm hữu hạn; của cổ đông sáng lập đối với công ty cổ phần. Phần vốn góp và giá trị vốn góp của mỗi thành viên đối với công ty trách nhiệm hữu hạn và công ty hợp danh. Số cổ phần, loại cổ phần, mệnh giá từng loại cổ phần của cổ đông sáng lập đối với công ty cổ phần;

đ) Quyền và nghĩa vụ của thành viên đối với công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty hợp danh; của cổ đông đối với công ty cổ phần;

e) Cơ cấu tổ chức quản lý;

g) Số lượng, chức danh quản lý và quyền, nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp; phân chia quyền và nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật trong trường hợp công ty có nhiều hơn một người đại diện theo pháp luật;

h) Thể thức thông qua quyết định của công ty; nguyên tắc giải quyết tranh chấp nội bộ;

i) Căn cứ và phương pháp xác định tiền lương, thù lao, thưởng của người quản lý và Kiểm soát viên;

k) Trường hợp thành viên, cổ đông có quyền yêu cầu công ty mua lại phần vốn góp đối với công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc cổ phần đối với công ty cổ phần;

l) Nguyên tắc phân chia lợi nhuận sau thuế và xử lý lỗ trong kinh doanh;

m) Trường hợp giải thể, trình tự giải thể và thủ tục thanh lý tài sản công ty;

n) Thể thức sửa đổi, bổ sung Điều lệ công ty"

Điều lệ là một văn bản quan trọng của nội bộ công ty với những vai trò chính sau:

- Quy định những vấn đề cơ bản nhất của Luật Doanh nghiệp như: cơ cấu tổ chức, các chức danh quan trọng, thể thức hoạt động và điều hành của các cơ quan nội bộ...Điều lệ công ty áp dụng đầy đủ và chặt chẽ những quy định trong Luật Doanh nghiệp;

- Điều hành hoạt động công ty, giải quyết những tranh chấp nội bộ.

Doanh nghiệp tư nhân hoạt động có cần Điều lệ (Ảnh minh hoạ)
 

Doanh nghiệp tư nhân hoạt động không cần Điều lệ công ty?

Thứ nhất, theo khoản 1 Điều 188 Luật Doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp tư nhân là doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ và tự chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt động của doanh nghiệp.

Do không có sự độc lập về tài sản, chủ doanh nghiệp tư nhân phải chịu trách nhiệm vô hạn trước mọi khoản nợ và nghĩa vụ tài chính khác của doanh nghiệp.

Chủ doanh nghiệp tư nhân cũng là người đại diện theo pháp luật duy nhất của doanh nghiệp tư nhân. Ngoài ra, loại hình doanh nghiệp này không có bất cứ thành viên hay tổ chức nào được tham gia góp vốn. Vì vậy, cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp tư nhân là khá đơn giản.

Do tính chất chỉ có một chủ sở hữu duy nhất, không có các mối quan hệ nội bộ công ty nên doanh nghiệp tư nhân không cần thiết phải có Điều lệ công ty.

Thứ hai, hồ sơ thành lập doanh nghiệp tư nhân không cần phải nộp Điều lệ công ty.

Điều 21 Nghị định 01/2021/NĐ-CP quy định về hồ sơ đăng ký thành lập doanh nghiệp tư nhân bao gồm:

- Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp.

- Bản sao giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với chủ doanh nghiệp tư nhân.

Như vậy, mặc dù là một trong những loại hình doanh nghiệp nhưng cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp tư nhân là rất đơn giản. Bên cạnh đó, do chỉ có một cá nhân làm chủ nên doanh nghiệp tư nhân thường không phát sinh những tranh chấp nội bộ. Do đó, doanh nghiệp tư nhân hoạt động không nhất thiết phải cần Điều lệ mà chỉ cần tuân thủ các quy định tại Luật Doanh nghiệp.