Quá trình sản xuất, kinh doanh nhiều đơn vị có hành vi sử dụng không hợp pháp hóa đơn và sử dụng hóa đơn không hợp pháp. Nếu nắm rõ những hành vi sử dụng không hợp pháp hóa đơn và mức xử lý có thể sẽ giúp tránh thực hiện những hành vi này.

Sử dụng không hợp pháp hóa đơn là gì?

Căn cứ khoản 9 Điều 3 Nghị định 123/2020/NĐ-CP, sử dụng không hợp pháp hóa đơn là việc sử dụng hóa đơn thuộc những trường hợp sau:

(1) Hóa đơn không ghi đầy đủ các nội dung bắt buộc theo quy định.

(2) Hóa đơn tẩy xóa, sửa chữa không đúng quy định.

(3) Sử dụng hóa đơn khống (hóa đơn đã ghi các chỉ tiêu, nội dung nghiệp vụ kinh tế nhưng việc mua bán hàng hóa, dịch vụ không có thật một phần hoặc toàn bộ).

(4) Sử dụng hóa đơn phản ánh không đúng giá trị thực tế phát sinh hoặc lập hóa đơn khống, lập hóa đơn giả.

(5) Sử dụng hóa đơn có sự chênh lệch về giá trị hàng hóa, dịch vụ hoặc sai lệch các tiêu thức bắt buộc giữa các liên của hóa đơn.

(6) Sử dụng hóa đơn để quay vòng khi vận chuyển hàng hóa trong khâu lưu thông hoặc dùng hóa đơn của hàng hóa, dịch vụ này để chứng minh cho hàng hóa, dịch vụ khác.

(7) Sử dụng hóa đơn của tổ chức, cá nhân khác (trừ hóa đơn của cơ quan thuế và trường hợp được ủy nhiệm lập hóa đơn) để hợp thức hóa hàng hóa, dịch vụ mua vào hoặc hàng hóa, dịch vụ bán ra.

(8) Sử dụng hóa đơn mà cơ quan thuế hoặc cơ quan công an hoặc các cơ quan chức năng khác đã kết luận là sử dụng không hợp pháp hóa đơn.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp, tổ chức kinh doanh khác, kế toán cũng cần nắm rõ những hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp để không bị nhầm lần, đó là những hành vi sau:

(1) Hóa đơn giả (là hóa đơn được in hoặc khởi tạo theo mẫu hóa đơn đã được thông báo phát hành của tổ chức, cá nhân khác hoặc in, khởi tạo trùng số của cùng một ký hiệu hóa đơn hoặc làm giả hóa đơn điện tử).

(2) Hóa đơn chưa có giá trị sử dụng, hết giá trị sử dụng.

(3) Hóa đơn bị ngừng sử dụng trong thời gian bị cưỡng chế bằng biện pháp ngừng sử dụng hóa đơn, trừ trường hợp được phép sử dụng theo thông báo của cơ quan thuế.

(4) Hóa đơn điện tử không đăng ký sử dụng với cơ quan thuế.

(5) Hóa đơn điện tử chưa có mã của cơ quan thuế đối với trường hợp sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế.

(6) Hóa đơn mua hàng hóa, dịch vụ có ngày lập trên hóa đơn từ ngày cơ quan thuế xác định bên bán không hoạt động tại địa chỉ kinh doanh đã đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền;

(7) Hóa đơn mua hàng hóa, dịch vụ có ngày lập trên hóa đơn trước ngày xác định bên lập hóa đơn không hoạt động tại địa chỉ kinh doanh đã đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc chưa có thông báo của cơ quan thuế về việc bên lập hóa đơn không hoạt động tại địa chỉ kinh doanh đã đăng ký với cơ quan có thẩm quyền nhưng cơ quan thuế.

(8) Cơ quan công an hoặc các cơ quan chức năng khác đã có kết luận đó là hóa đơn không hợp pháp.

Mức phạt sử dụng không hợp pháp hóa đơn

Vẫn là hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp hoặc sử dụng không hợp pháp hóa đơn nhưng nếu thuộc trường hợp được quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 16 và điểm d khoản 1 Điều 17 Nghị định 125/2020/NĐ-CP sẽ không áp dụng quy định xử phạt đối với hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp, sử dụng không hợp pháp hóa đơn.

Do đó, quy định về xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp, sử dụng không hợp pháp hóa đơn được chia thành các trường hợp sau:

(1) Xử lý theo quy định xử phạt đối với hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp, sử dụng không hợp pháp hóa đơn

* Hình thức và mức xử phạt chính

Khoản 1 Điều 28 Nghị định 125/NĐ-CP quy định phạt tiền từ 20 - 50 triệu đồng đối với hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp, sử dụng không hợp pháp hóa đơn, trừ trường hợp được quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 16 và điểm d khoản 1 Điều 17 Nghị định 125/2020/NĐ-CP.

* Biện pháp khắc phục hậu quả

- Buộc hủy hóa đơn đã sử dụng.

(2) Xử lý theo quy định xử phạt hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn (áp dụng đối với hành vi tại điểm đ khoản 1 Điều 16 Nghị định 125/2020/NĐ-CP)

* Hành vi áp dụng

Sử dụng hóa đơn không hợp pháp để hạch toán giá trị hàng hóa, dịch vụ mua vào làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được hoàn, số tiền thuế được miễn, giảm nhưng khi cơ quan thuế thanh tra, kiểm tra phát hiện, người mua chứng minh được lỗi vi phạm sử dụng hóa đơn không hợp pháp thuộc về bên bán hàng và người mua đã hạch toán kế toán đầy đủ theo quy định.

* Hình thức và mức xử phạt chính

Nếu thuộc trường hợp này sẽ bị phạt 20% số tiền thuế khai thiếu hoặc số tiền thuế đã được miễn, giảm, hoàn cao hơn so với quy định.

* Biện pháp khắc phục hậu quả

Ngoài việc bị áp dụng hình thức xử phạt chính, người vi phạm còn bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả như sau:

- Buộc nộp đủ số tiền thuế thiếu, số tiền thuế được hoàn, miễn, giảm cao hơn quy định và tiền chậm nộp tiền thuế vào ngân sách nhà nước.

Trường hợp đã quá thời hiệu xử phạt thì người nộp thuế không bị xử phạt (không bị phạt 20% số tiền thuế khai thiếu,…) nhưng người nộp thuế phải nộp đủ số tiền thuế thiếu, số tiền thuế được hoàn, miễn, giảm cao hơn quy định và tiền chậm nộp tiền thuế vào ngân sách nhà nước theo thời hạn quy định.

- Buộc điều chỉnh lại số lỗ, số thuế giá trị gia tăng đầu vào được khấu trừ chuyển kỳ sau (nếu có).

(3) Xử lý theo quy định về xử phạt hành vi trốn thuế (áp dụng đối với hành vi theo điểm d khoản 1 Điều 17 Nghị định 125/2020/NĐ-CP).

* Hành vi áp dụng

Sử dụng hóa đơn không hợp pháp; sử dụng không hợp pháp hóa đơn để khai thuế làm giảm số thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn, số tiền thuế được miễn, giảm.

* Hình thức và mức xử phạt chính

- Phạt tiền 01 lần số thuế trốn đối với người nộp thuế có từ một tình tiết giảm nhẹ trở lên.

- Phạt tiền 1,5 lần số tiền thuế trốn đối với người nộp thuế thực hiện hành vi trên mà không có tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ.

- Phạt tiền 02 lần số thuế trốn đối với người nộp thuế thực hiện hành vi trên mà có một tình tiết tăng nặng.

- Phạt tiền 2,5 lần số tiền thuế trốn đối với người nộp thuế thực hiện hành vi trên có hai tình tiết tăng nặng.

- Phạt tiền 03 lần số tiền thuế trốn đối với người nộp thuế thực hiện hành vi trên có từ ba tình tiết tăng nặng trở lên.

* Biện pháp khắc phục hậu quả

Nếu bị xử lý theo quy định trốn thuế như trên thì ngoài việc bị áp dụng hình thức xử phạt tiền, còn bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả, đó là:

- Buộc nộp đủ số tiền thuế trốn vào ngân sách nhà nước.

Trường hợp đã quá thời hiệu xử phạt thì người nộp thuế không bị xử phạt về hành vi trốn thuế nhưng người nộp thuế phải nộp đủ số tiền thuế trốn, tiền chậm nộp tính trên số tiền thuế trốn vào ngân sách nhà nước theo thời hạn quy định.

- Buộc điều chỉnh lại số lỗ, số thuế giá trị gia tăng đầu vào được khấu trừ trên hồ sơ thuế (nếu có).

Trên đây những hành vi sử dụng không hợp pháp hóa đơn, sử dụng hóa đơn không hợp pháp và mức phạt đối với hành vi đó.